رله محافظت موتور
رله محافظت موتور
رله محافظت موتور چیست؟ آموزش تعمیر انواع برد های الکترونیکی :تعمیر اینورتر و PLC، تعمیر برد لوازم خانگی ، تعمیر برد تجهیزات پزشکی و… آموزشگاه فنی و حرفه ای توسط دکتر میلاد طاهریان.
رله محافظت موتور چیست؟
رله محافظت موتور یک دستگاه الکترونیکی می باشد که برای حفاظت و کنترل موتورها مورد استفاده قرار گرفته می شود. هدف اصلی رله محافظت موتوراین است که جلوی خرابی یا آسیب به موتور را زمانی که اتفاقی افتاد و شرایط نامساعدی پیش آمد بگیرد.
این رله ها به طور معمول شامل سنسورها و مدارهای الکترونیکی می باشند که تغییرات ولتاژ، جریان، دما و دیگر پارامترهایی که به عملکرد موتور مربوط می باشند را مشاهده می نمایند. در صورتی که این رله ها نشانه های غیرطبیعی را شناسایی کنند، توانایی این را دارند که به صورت خودکار عملکرد موتور را متوقف سازند و خطراتی مانند حرارت بیش از حد، بارش بیش از حد، جریان بیش از حد، ولتاژ نامناسب و وقایعی که غیرمعمول هستند را از نابود کنند.
روشهای مختلفی برای محافظت موتور وجود دارد که شامل رله جریان (Current Overload Relay)، رله حرارتی (Thermal Overload Relay)، رله ولتاژ (Voltage Relay) و رله فاز (Phase Relay) می باشد که در ادامه به طور مفصل راجب آنها توضیح خواهیم داد. هر یک از این رله ها بر طبق نیازهای مختلف ورودی ها و خروجی های موتور، مور استفاده قرار گرفته می شوند.
مورد استفاده قرار دادن رله محافظت موتور در صنعت و سیستم های قدرت رواج زیادی دارد و به عملکرد موتورها کمک می نماید، از خرابی و خطرات ناشی از شرایط غیرطبیعی جلوگیری می نماید و عمر مفید موتور را بهبود می بخشد و بالا می برد.
همانطور که اشاره کردیم، رله محافظت موتور یک دستگاه الکترونیکی می باشد که برای حفاظت و کنترل موتورها مورد استفاده قرار گرفته می شود. هدف اصلی این رله، تشخیص دادن و پیشگیری کردن از پیش آمدن خطرات پتانسیلی که توانایی این را دارد که موتور را تهدید نماید، مثل تغییرات فاز، ولتاژ نامناسب، حرارت بیش از حد، جریان بیش از حد،و قطع شدن ناگهانی برق.
رله محافظت موتور به طور معمول شامل چندین ویژگی و کاربرد حفاظتی می باشد که قابلیت این را دارد که شامل موارد زیر باشد:
- محفاظت در مقابل حرارت بیش از حد: رله های حرارتی محافظت موتور این قابلیت را دارند که دمای موتور را نظارت نمایند و درحالی که دما بیش از حد مجاز بالا رود، اقدامات لازم را به انجام برسانند. این کاربرد رله ها در پیشگیری از آسیب به موتور به علت گرم شدن بیش از حد مفید می باشد.
- حفاظت از تغییرات فاز: رله محافظت موتور توانایی این را دارد که تغییرات فاز را تحت نظارت داشته باشد و در صورتی که تغییرات فاز غیرعادی پیش بیاید، موتور را قطع نماید. این خصوصیت توانایی این را دارد که در جلوگیری از آسیب به موتور به خاطر تغییرات فاز غیرمنتظره دارای فوایدی باشد.
- حفاظت از ولتاژ: رله محافظت موتور توانایی این را دارد که ولتاژ را تحت مراقبت داشته باشد و در صورت وجود ولتاژ نامناسب، موتور را قطع نماید. این ویژگی این قابلیت را دارد که در مواقعی مانند وجود ولتاژ بسیار پایین یا بسیار بالا مورد استفاده قرار گرفته شود.
- محدود کردن زمان روشنایی: رله های زمانی محافظت موتور توانایی این را دارند که زمان روشنایی موتور را کنترل نمایند. این رله ها معمولاً برای پیشگیری از سوختن موتور به علت روشنایی طولانی غیرمجاز مورد استفاده واقع می شوند.
- حفاظت از حرارت: رله محافظت موتور توانایی این را دارد که دما را نظارت نماید و در صورتی که دما بیش از حد تنظیم شده افزایش یافت، موتور را قطع نماید تا از آسیب به موتور پیشگیری گردد.
- حفاظت از جریان: رله محافظت موتور قادر است جریان را در مدار موتور رصد کند و در صورتی که جریان بیش از حد تنظیم شده باشد، موتور را قطع کند تا از آسیب به موتور جلوگیری شود.
- محدود کردن جریان: رله های محافظت موتور توانایی این را دارند که جریان موتور را نظارت نمایند و در صورتی که جریان بیش از حدی را تشخیص دادند، اقداماتی را برای قطع تغذیه به موتور به انجام برسانند. این توانایی رله ها در پیشگیری از آسیب به موتور به علت جریان بیش از حد و احتمال اتصال کوتاه دارای فوایدی می باشد.
- کنترل ولتاژ: رله های محافظت موتور توانایی این را دارند که ولتاژ را نظارت نمایند و در صورت کاهش ولتاژ زیر حد مجاز، اقدامات لازم را به طور خودکار به انجام برسانند. این رله ها به طور معمول در جلوگیری از آسیب به موتور به علت کاهش ولتاژ نامطلوب مفید می باشند.
این ویژگی هایی که بیان کردیم تنها برخی از ویژگیهای ممکن برای رله محافظت موتور می باشند و ویژگی ها و قابلیت های مربوطه بسته به نوع و مدل رله محافظت موتور توانایی این را دارند که متغیر باشند.
در حالت کلی، رله های محافظت موتورها در پیشگیری از خطرات و آسیب به موتورها و همینطور زیاد کردن عمر مفید موتورها بسیار تاثیر گذار واقع می شوند.
آموزش تعمیر انواع برد الکترونیک
اجزای رله محافظت موتور:
- رله حرارتی: این رله برای حفاظت کردن از موتور در مقابل دمای بیش از حد طراحی شده گشته. زمانی که موتور بیش از حد گرم می گردد، رله حرارتی فعال می گردد و مدار قدرت را متوقف می سازد تا از خطر آسیب به موتور پیشگیری نماید.
- زمانسنج رله: این رله برای تأخیر در عملکرد رله های حفاظتی دارای کاربرد می باشد. برای نمونه، احتمال دارد نیاز باشد که رله های حفاظتی در موتور در حالتی که موتور برای یک مدت زمان کوتاهی دچار اتصال و قطع گشته، دارای تأخیر باشند تا از کارکرد ناپایدار یا خطرات غیرضروری پیشگیری نمایند. در این صورت، رله زمان سنج مورد استفاده قرار گرفته می شود.
- رله ولتاژ بالا و ولتاژ پایین: این اجزا برای حفاظت از موتور در مقابل ولتاژهای بیش از حد بالا یا زیادی پایین ساخته شده اند. وقتی که ولتاژ ورودی موتور از محدوده به خصوصی خارج می گردد، این رله ها به شکل خودکار مدار قدرت را قطع می نمایند.
- رله فاز : این رله جهت حفاظت کننده موتور در مقابل قطع یا ناپایداری یک یا چند فاز در مدار قدرت طراحی گشته. وقتی که یک یا چند فاز در مدار قدرت قطع می گردد، رله فاز فعال می گردد و مدار قدرت را قطع می نماید تا از خطر آسیب به موتور پیشگیری نماید.
این اجزا تنها نمونه هایی از اجزای اصلی یک رله محافظت موتور می باشند و توانایی این را دارد که بسته به نوع و کاربرد به خصوص رله، اجزای دیگری نیز در آن موجود باشند. همچنین، در بعضی از رله های محافظت موتور، این اجزا به شکل یکپارچه در یک واحد الکترونیکی ترکیب گشته اند.
انواع رله محافظت موتور:
در ادامه بعضی از انواع رله های محافظت موتور را مورد بررسی قرار می دهیم.
- رله حفاظت از ولتاژ (Voltage Protection Relay): این نوع رله برای تشخیص دادن ولتاژهای غیرمجاز در مدارهای موتورها مورد استفاده قرار گرفته می شود. وقتی که ولتاژ موتور از حد مجاز تنظیم شده خارج گردد، رله حفاظت از ولتاژ به سیستم کنترلی سیگنالی ارسال می کند تا موتور را خاموش نماید و خطرات احتمالی را به خاطر ولتاژ نامناسب و جلوگیری از آسیب به موتور متوقف نماید.
- رله حفاظت از جریان (Overload Protection Relay): این نوع رله برای تشخیص دادن جریان بیش از اندازه ی مجاز در مدارهای موتورها مورد بهره گیری واقع می شود. وقتی که جریان موتور از حد مجاز تعیین شده بالاتر رود، رله حفاظت از جریان به سیستم کنترلی یک سیگنال می فرستد تا مرحله های مورد نیاز برای متوقف ساختن موتور و جلوگیری از آسیب به آن انجام گیرد.
- رله حفاظت از حرارت (Thermal Protection Relay): این نوع رله برای تشخیص دادن حرارت بیش از حد در موتورها مورد استفاده قرار گرفته می شود. رله حفاظت از حرارت با استفاده از حسگرهای حرارتی، دمای موتور زیر نظر و تحت نظارت قرار می دهد. در صورتی که دمای موتور از حد مجاز تعیین شده بیشتر گردد، رله حفاظت از حرارت به سیستم کنترلی سیگنالی ارسال می نماید تا موتور را خاموش و متوقف سازد و از آسیب جدی و زیاد به موتور پیشگیری نماید.
- رله حفاظت از جریان کوتاه (Short Circuit Protection Relay): این نوع رله برای تشخیص دادن جریان های کوتاه در مدارهای موتورها مورد استفاده قرار می گیرد. زمانی که جریان کوتاه در مدار به وجود آید، رله حفاظت از جریان کوتاه سیگنالی به سیستم کنترلی ارسال می کند تا موتور را قطع نماید و خطرهایی که امکان دارد پیش بیاید را به دلیل جریان نامناسب و جلوگیری کردن از آسیب به موتور متوقف سازد.
مواردی که به آنها پرداختیم تنها چند نمونه از رله های حفاظت موتور می باشند و در بازار احتمال دارد که انواع دیگری نیز وجود داشته باشد. انتخاب نوع رله حفاظت موتور مناسب وابسته به نوع و ویژگی های خاص موتور و نیازهای سیستم هست. در هر صورت، مشاوره با یک متخصص الکترونیک یا برق صنعتی توانایی این را دارد که تا حد زیادی به شما در انتخاب صحیح رله حفاظت موتور کمک نماید.
رله محافظت موتور در چه صنعت هایی مورد استفاده قرار می گیرد؟
صنایعی که از رله حفاظت موتور استفاده میکنند عبارتند از: همنین با اینورتر و PLC هم کنترل میشوند
- صنعت معدن: در صنعت معادن از رله حفاظت موتور به جهت حفاظت کردن از موتورهای استخراج، نقالهها و تجهیزات معدنی مورد استفاده واقع می شوند.
- صنعت برق و الکترونیک: در صنعت برق و الکترونیک نیز از رله حفاظت موتور جهت مراقبت کردن از موتورهای صنعتی و تجهیزات الکتریکی دیگه بهره گیری می شود.
- صنعت خودروسازی: در خودروها، رله حفاظت موتور برای حفاظت از موتورهای الکتریکی مثل موتورهای پمپ های آب، کمپرسورها و فن ها مورد استفاده قرار گرفته می شود.
- صنعت فولاد: در این صنعت، رله حفاظت موتور جهت محافظت کردن از موتورهایی که از قبل استفاده شده اند در پمپها، کورهها، و ماشینآلات دیگر استفاده میشود.
- صنعت نفت و گاز: در این صنعت، رله حفاظت موتور جهت حفاظت از موتورهای فن ها، پمپ ها، کمپرسورها و دیگر تجهیزات الکتریکی مورد استفاده قرار می گیرد.
این فقط چند نمونه از صنعت هایی می باشند که رله حفاظت موتور در آن ها مورد استفاده واقع می شود؛ اما به طور کلی، در هر صنعتی که نیازمند به حفاظت موتورهای الکتریکی باشید، توانایی این را دارید که از رله حفاظت موتور استفاده نمایید.
مزیت ها و معایب رله محافظت موتور:
رله محافظت موتورها دارای مزایای زیادی می باشد. در ادامه به بعضی از اصلی ترین مزیت های آن می پردازیم:
- قابلیت اطمینان بالا: رله محافظت موتورها به شکل معمول از تکنولوژی های پیشرفته و قابلیت اطمینان بالا برخوردار می باشند. این رله ها با کمک از الگوریتم ها و سنسورهای پیشرفته، قادر هستند که به صورت دقیق و مورد اعتماد موتور را از خطرها در امان نگه دارند. این خصوصیت ها باعث افزایش عملکرد و امنیت سیستم می گردد.
- امکانات پیشرفته: بعضی از رله های محافظت موتورها امکانات پیشرفته ای را فراهم می نمایند که به بهبود کارایی و عملکرد سیستم یاری می رساند. این قابلیت ها توانایی این را دارند که شامل ارتباطات شبکه، مانیتورینگ وضعیت موتور، ذخیرهسازی داده های رویدادها و داده های عیب یابی و گزارشهای عملکرد بشوند.
- حفاظت از موتور: رله محافظت موتورها عملکرد حفاظتی را به عهده دارد و به موتور از خطراتی مانند جریان بیش از حد، افت ولتاژ، ناهماهنگی فازها، حرارت بیش از حد و خطرات دیگر مراقبت می نماید. این کارکرد به صورت سریع و قابل اطمینان اتفاق می افتد و موتور را از آسیب ها و خرابی های احتمالی محافظت می نماید.
- نصب و راه اندازی ساده: رله محافظت موتورها به شکل عمومی طراحی و ساخته می گردند تا نصب و راه اندازی آنها پیچیده نباشد. این رله ها معمولاً توانایی برنامه ریزی و پیکربندی را دارا می باشند و به آسانی قابل اتصال به سیستم موتور هستند.
- افزایش عمر مفید موتور: استفاده از رله محافظت موتور به معنای به اجرا درآوردن صحیح و بهینه تر موتور می باشد. با اعمال حفاظت های مورد نیاز و پیشگیری از وقوع خرابی های جدی مثل اتصال کوتاه یا بار اضافی، عمر مفید موتور بیشتر می شود و هزینه های تعمیرات و نگهداری کمتر می شود.
رله های محافظت موتور ممکن است یک سری عیب ایرادات هم داشته باشند که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد:
- خطاهای تنظیمات: رله های محافظت موتور به تنظیمات ویژه ای نیازمند می باشند تا به درستی بتوانند کار کنند. اشتباه هایی در تنظیمات رله توانایی این را دارد که به عملکرد نادرست و عدم حفاظت مناسب از موتور منتهی گردد.
- عدم پایداری: رله محافظت موتور باید پایداری داشته باشد و قابل اعتماد باشد تا در هر شرایطی به درستی کار انجام بدهد. اما در بعضی مواقع، احتمال دارد رله با مشکلات پایداری رو به رو گردد که منجر به عملکرد ناقص و ناپایدار آن گردد.
- زمان عمل طولانی: رله محافظت موتور باید در مدت کوتاه از خود واکنش دهد تا موتور را در مقابل خطرات مراقبت کند. اگر زمان عمل رله بیشتر از حد طولانی باشد، احتمال دارد موتور در معرض خطرات جدی قرار گرفته شود و مورد آسیب واقع شود.
- خرابی فیزیکی: همچون دیگر قطعات الکترونیکی، رله محافظت موتور نیز امکان دارد با خرابی فیزیکی و دیگر مشکلات سخت افزاری مثل قطع شدن یا کاهش عملکرد رو به رو شود.
- عملکرد نامناسب: رله محافظت موتور امکان دارد که به طور ناگهانی و بدون دلایل قابل توجیهی عملکرد نامناسبی را از خود بروز دهند. به عنوان مثال، ممکن است رله به طور غیرضروری موتور را قطع نماید و عملکرد آن را تحت تأثیر بگذارد.
- عدم حساسیت مناسب: در بعضی موارد، رله محافظت موتور احتمال دارد که به طور نادرست به تغییرات ضعیف در وضعیت موتور بروز واکنش داشته باشد. این توانایی این را دارد که منجر به عملکرد ناصحیح و حتی نقص در حفاظت موتور گردد.
برای مطالعه مقالات بیشتر به لینک های زیر سری بزنید:
دیدگاهتان را بنویسید